मुझफ्फरनगरमध्ये राहणारी एक महिला लहानपणीपासून रोज शेतात काम करते.जेणेकरून ती मुलगी आहे हे कोणाला कळणार नाही.अनेक वर्षांपासून कमला नावाची ही महिला अशा प्रकारे शेतात काम करत आहे.
ती अनेकदा पांढरा कुर्ता पायजमा,पांढरा साफा आणि खांद्यावर फावडे घेऊन फिरताना दिसते.कमलाला पाहून कोणीही समजेल की ती पुरुष आहे.पण प्रत्यक्षात कमला ही एक स्त्री आहे.
जिला स्वत:ला सुरक्षित ठेवण्यासाठी पुरुषाप्रमाणे वागण्यास भाग पाडले जाते.दिल्लीपासून 120 किमी अंतरावर असलेल्या मीरापूर दलपत गावात राहणारी कमला 63 वर्षांची आहे आणि ती सुमारे 40 वर्षांपासून शेतात काम करत आहे.
कमलाच्या म्हणण्यानुसार ती लहानपणापासूनच शेतात काम करत आहे.ती मोठी झाल्यावर घरच्यांनी तिचे लग्न लावून दिले.पण लग्नाच्या दीड वर्षानंतर कमलाच्या पतीचे नि-धन झाले.
त्यानंतर कमलाचे लग्न तिच्याच मेव्हण्याशी झाले.या लग्नातून कमलाला एक मुलगीही झाली.मात्र,हे लग्न फार काळ टिकले नाही आणि कमला पतीला सोडून आई-वडिलांच्या घरी आली.
याच दरम्यान कमला यांच्या भावाचा क-र्करो-गाने मृ-त्यू झाला. आणि कुटुंबाची संपूर्ण जबाबदारी कमला यांच्यावर आली.कमला आपल्या भावाची मुले आणि पत्नी यांना सांभाळू लागली.
कमलाच्या म्हणण्यानुसार भावाची दोन्ही मुलं लहान होती.त्यांना कोणतीच मदत नव्हती.मी त्याची जबाबदारी घेतली आणि शेती करू लागले.पण शेतात एकट्याने काम करणे स्त्रीसाठी सोपे नव्हते.
त्यामुळे लोकांना टाळण्यासाठी कमलाने पुरुषाचे रूप धारण केले.त्याच वेळी,माणूस बनण्यासाठी,कमलाने तिचे केस कापले आणि फेटा बांधला.माणूस बनून कमला रात्रंदिवस शेतात काम करू लागली.
रात्री कमला पाणी देण्यासाठी शेतात जात असे.कमला सांगते की,मी न घाबरता शेतात काम करायचे.पिकाला पाणी द्यायचे,ती रात्री जायची आणि सकाळपर्यंत काम करून परत यायची.कधी भीती वाटली नाही.
पुरुषांच्या पोशाखाने मला सर्वांच्या नजरेपासून वाचवले.महिलेच्या सुरक्षेबाबत बोलताना कमला म्हणाल्या की,एकट्या महिलेसोबत काहीही होऊ शकते.पण शेतात काम करणाऱ्या एकाकी माणसाचे लक्ष जात नाही.
कमलाला तिच्या भावाचा एक मुलगा सेटल झाल्याचा आनंद आहे,तर दुसऱ्याचंही लग्न होणार आहे.कमला म्हणते की तिचा उद्देश पूर्ण झाला आहे.त्याचबरोबर कमला ज्या शेतात इतकी वर्षे काम करत आहे.
त्याबद्दल त्या सांगतात की,आता हीच भावाच्या मुलांची शेतं आहेत.कमलाने आयुष्याची संपूर्ण वर्षे आपल्या भावाच्या कुटुंबाच्या सेवेत वाहून घेतली.त्याचवेळी कमलाला आता स्वतःसाठी घर हवे आहे.
कमलाच्या म्हणण्यानुसार,तिचे संपूर्ण आयुष्य कामात गेले.आणि तिला स्वतःचे घरही बांधता आले नाही.कमला यांनी प्रधानमंत्री आवास योजनेंतर्गत घर घेण्याचा विचार केला.मात्र कोरोनाच्या आगमनामुळे हे कामही थांबले आहे.
कमलाची कहाणी स्पष्टपणे सांगते की,आजही भारतातील महिला स्वत:ला सुरक्षित मानत नाहीत.कमलाने तिचे आयुष्य माणसासारखे भयभीत होऊन जगले.आणि चार दशके ती अशीच जगत आहे.
